Fonologische Afasietherapie (FIKS)
M. van Rijn, L. Booy & E. Visch-Brink, Uitgever Pearson, 2004
FIKS is het eerste fonologisch therapieprogramma voor afasiepatiënten in het Nederlands. Het programma beoogt fonologische parafasieën in ernst en frequentie te verminderen.
Fonologische stoornissen komen vaak voor bij patiënten met een conductie-afasie, afasie van Broca en Wernicke afasie. De inhoudswoorden in de spontane taal kunnen dan zodanig verbasterd zijn, dat de betekenis onduidelijk wordt. Er kunnen fonematische parafasieën voorkomen (‘metro’ wordt ‘letro’) fonematisch verbale parafasieën (‘haan’ wordt ‘baan’) en fonematische neologismen (‘ananas’ wordt ‘aselas’).
FIKS bevat meer dan 1000 oefeningen en is geschikt voor minimaal 60 uur therapie. De oefeningen worden geschreven en/of gesproken aangeboden. De meeste oefeningen vragen om een gesproken antwoord. De focus ligt hierbij op het outputkanaal: de selectie en ordening van fonemen in de taalproductie. Ook wordt er aandacht besteed aan het inputkanaal: de fonologische analyse van gesproken taal.
Het therapieprogramma bestaat uit 10 onderdelen:
- Consonantclusters;
- Klemtoon;
- Lexicon;
- Woordlengte;
- Foneemgelijkenis;
- Teksten;
- Fonetisch uitgeschreven woorden;
- Homofonen;
- Analyse en synthese
- Rijmen.
De handleiding geeft een beschrijving van de lokalisatie van fonologische stoornissen in een neurolinguïstisch taalmodel. Per programmaonderdeel wordt de aard en de opbouw van de oefeningen theoretisch onderbouwd. Ook de toepassingsmogelijkheden worden uitvoerig beschreven.